Description

'Het psychoanalytische proces laveert op de rand van de taal, is in wezen een beginnen te spreken, een initiatie. Patiënt en analyticus zijn eeuwige beginnelingen.'

Sinds het begin koestert de psychoanalyse bijzondere aandacht voor de levensgeschiedenis van de patiënt. Maar gaat het in een psychoanalytische kuur naast het opdiepen van oude zaken niet evenzeer om het opdoen van nieuwe ervaringen? Dit spanningsveld tussen vinden en creëren vormt een van de hoofdlijnen doorheen 'Kuur, duur, avontuur-Drie essays over de tijd in psychoanalyse'. Het eerste essay onderzoekt diverse posities die de analyticus kan innemen tegenover de relatie tussen verleden en heden van de analysant, posities die verschillende verhoudingen impliceren tussen overdracht en herhaling. Het tweede essay zoomt verder in op de overdracht via het concept ‘duur’ van de Franse filosoof Henri Bergson. Overdracht opgevat als duur kan niet herleid worden tot herhaling. Elk heden is een nieuwe synthese van het hele verleden. Het derde essay brengt Bergson in dialoog met de Italiaanse filosoof Giorgio Agamben. Zijn analyse van het begrip ‘avontuur’ zet het onderscheid tussen gebeurtenis in het verleden en het narratief in het heden onder druk. Spreken in de analytische sessie is dan geen reproductie van het verleden maar is zelf een oorspronkelijk gebeuren. Een kritische belichting van het ‘oorsprongsdenken’ in de psychoanalyse brengt ons bij vragen over het statuut van psychische causaliteit, het onbewuste en vrijheid in de psychoanalytische kuur.

Michel Thys is klinisch psycholoog en doctor in de filosofie, psychoanalyticus en psychotherapeut met privépraktijk te Antwerpen. Hij is lid van de Belgische School voor Psychoanalyse en van de Vlaamse Vereniging voor Psychoanalytische Therapie. Hij was stichtingsvoorzitter en hoofdredacteur van het Tijdschrift voor Psychoanalyse. Naast vele psychoanalytische artikelen en boekbijdragen, publiceert hij op het raakvlak tussen psychoanalyse en filosofie en onderzoekt hij de psychoanalytische praktijk vanuit een fenomenologische, wijsgerig-antropologische en culturele invalshoek. Zijn 'Op de rand van het menselijke – Filosofisch-psychoanalytische impressies' stond op de shortlist van de Van Helsdingenprijs 2022.